Το Μυστήριο του δια Μαρτυρίου Βαπτίσματος

 

Γράφει ο Γεώργιος Μεταξάς

Αδέλφια εν Κυρίω αγαπητά, έρρωσθε κι ευδαιμονείτε εν παντί.

Σήμερα, με τις ευλογίες του Αγίου Θεού, θα πραγματευτούμε ένα Μέγα εξωεκκλησιαστικό Μυστήριο, αυτό του Βαπτίσματος δια του Μαρτυρίου. Και λέω "εξωεκκλησιαστικό", διότι δεν τελείται από ρασοφόρο, αλλά από τον ίδιο τον Θεό. Για τον λόγο αυτό, αποτελεί και Μυστήριο. Κατά την προσφιλή μου συνήθεια, θα ερμηνεύσουμε αρχικά τη λέξη "μυστήριο". Η λέξη αυτή, προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα "μυώ", το οποίο αποδίδεται ως "κλείνω μάτια και στόμα". Εξ ου και "μυωπία", η πάθηση των οφθαλμών, κατά την οποία ο παθών δεν έχει καλή όραση. Το δεύτερο συνθετικό της λέξης "μυστήριο", είναι το επίθημα "-τήριον", το οποίο ανάλογα με τη λέξη που χρησιμοποιείται, μπορεί να δείχνει τόπο ή χώρο (εργαστήριο, δικαστήριο, κρατητήριο κοκ) ή εργαλείο (σκαλιστήριο, θεριστήριο, δηλητήριο κοκ). Σε ιερουργική έννοια, το "μυστήριο" είναι κάθε τελετή που εισάγει τον πιστό στα υπερβατικά απόκρυφα της πίστεως. Για δε τον χριστιανισμό, "Μυστήριο" είναι κάθε τελετή της χριστιανικής εκκλησίας με την οποία μεταδίδεται στον άνθρωπο η Θεία Xάρη. Το δε ρήμα "μυώ", που όπως είδαμε σημαίνει" κλείνω μάτια και στόμα" άρα κρατώ μυστικό, αποδίδεται ως η εισαγωγή του ανθρώπου στα απόκρυφα μίας πίστεως ή θρησκείας. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις, όπως στο σημερινό μας θέμα, "μυστήριο" αποκαλούμε την απόκρυφη παρά φύσει (δηλαδή, ενάντια στους φυσικούς νόμους) θεϊκή παρέμβαση προς όφελος του λήπτη του μυστηρίου.

Θεωρώντας ότι ανέλυσα επαρκώς την ερμηνεία κι ετυμολογία της λέξεως "μυστήριο", θα μου επιτρέψετε να προχωρήσω στο θέμα μας.

Τι είναι το Μυστήριο του δια Μαρτυρίου Βαπτίσματος;

Όπως είδαμε σε προηγούμενο άρθρο, το Μυστήριο του Βαπτίσματος αποτελεί την επισφράγιση της εν Χριστώ ομολογίας και την αναγέννηση του βαπτιζομένου μέσω του καθαρμού και του καθαγιασμού εκ του Αγίου Πνεύματος. Ωστόσο, καθώς στα πρώτα χριστιανικά χρόνια δεν υφίστατο ο νηπιοβαπτισμός, αλλά η Εκκλησία ακολουθούσε την ορθή οδό (κατήχηση - ομολογία - βάπτιση) και δεδομένου ότι πολλοί που ομολογούσαν Χριστό βρίσκονταν να υποβάλλονται σε βασανιστήρια που τις περισσότερες φορές οδηγούσαν στο θάνατο, πολλοί από τους Μάρτυρες ήταν αβάπτιστοι. Από την άλλη, πολλές φορές όταν κάποιος χριστιανός βασανιζόταν και ταυτόχρονα επιτελούνταν θαυμαστά σημεία, πολλοί εθνικοί πίστευαν στον Χριστό και γίνονταν αμέσως μάρτυρες της Πίστεως.

Εδώ λοιπόν ανέκυπτε ένα σοβαρότατο θεολογικό ζήτημα: Αφού η Βάπτιση εις το όνομα της Αγίας Τριάδος αποτελεί τον τρόπο καθαγιασμού και σωτηρίας του πιστού, στις περιπτώσεις των αβαπτίστων μαρτύρων, τι γίνεται; Σώζονται; Αν ναι, πώς;

Για να λυθεί το ερώτημα του αν σώζονται, ο Άγιος Θεός φρόντισε να παραχωρήσει ώστε αυτοί οι μάρτυρες να εμφανίζονται μετά θάνατον, να μυροβλύζουν τα λείψανά τους και να θαυματουργούν. Ωραία! Αυτό το πρόβλημα λύθηκε αποστομοτικά και με αποδείξεις. Το επόμενο ερώτημα, ήταν το "πώς". Και - πιστέψτε με - αυτό το πρόβλημα ήταν πραγματική σπαζοκεφαλιά σε μια κοινωνία που προσπαθούσε να κάνει τα πρώτα της μπουσουλήματα στην εν Χριστώ πνευματική ζωή. Σε μία κοινωνία που αναπτύσσονταν και που οι παρερμηνείες κι η ανθρώπινη λογική εύκολα οδηγούσε σε αιρέσεις (βλ. αρειανισμός, νεστοριανισμός, κοκ). Ποια ήταν η αλήθεια λοιπόν;

Η αλήθεια είναι ότι για να καθαγιαστούν και να αγιάσουν οι αβάπτιστοι μάρτυρες της Πίστεως, θα έπρεπε πρώτα να συντελεστούν δύο άλλα εξωεκκλησιαστικά Μυστήρια. Αυτό της Θείας Πρόνοιας κι αυτό της Θείας Οικονομίας.

Το Μυστήριο της Θείας Πρόνοιας, αποτελεί μία από τις πολύ σημαντικές εκφράσεις της ανιδιοτελούς αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο. Η λέξη "πρόνοια" είναι συνθέτη από το πρόθεμα "προ" ( = πριν) και το ρήμα "νοώ" ( = σκέπτομαι). Δηλαδή, σκέπτομαι από πριν (πριν συμβεί κάτι). Ουσιαστικά ο Θεός σκέπτεται για εμάς πριν συμβεί κάτι. Και λογικό είναι, αφού ο Θεός γνωρίζει τα πάντα. Με το Μυστήριο λοιπόν της Θείας Πρόνοιας, ο Θεός έχει ήδη" προβλέψει" τι θα συμβεί κι έχει ήδη βρει τη λύση του συμβάντος ή του προβλήματος.

Το Μυστήριο της Θείας Οικονομίας, αποτελεί μία ακόμη έκφραση της ανιδιοτελούς αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο. Η λέξη "οικονομία" είναι αρχαία ελληνική και προέρχεται από τη λέξη "οίκος" ( = σπίτι) και το ρήμα "νέμομαι" ( = διαχειρίζομαι). Δηλαδή η διαχείριση του οίκου. Για τον Θεό, "οίκος" είναι η δημιουργία. Συνεπώς, η Θεία Οικονομία συνίσταται στη διαχείριση του σύμπαντος κόσμου και επομένως και της ανθρωπότητας. Οικονομία όμως στην εκκλησιαστική και Θεολογική ορολογία σημαίνει επίσης και η για σοβαρό λόγο προσωρινή παράβλεψη των κανόνων. Ουσιαστικά αναφερόμαστε σε ένα είδος "ελαστικότητας" έναντι της αυστηρής γραμμής των κανόνων. Κι αυτή η "ελαστικότητα", αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαχείρισης του σύμπαντος κόσμου από τον Θεό. Κι ειδικά όταν έχει να κάνει μ' εμάς τους ανθρώπους οι οποίοι ενώπιόν Του είμαστε "βρέφη" όχι μόνο ηλικιακά αλλά και νοητικά, η "ελαστικότητα" είναι το απαραίτητο "εργαλείο" της Πατρικής Του στοργής. Γι' αυτό πολλάκις λέω: "Δόξα τω Θεώ, ο Θεός δεν είναι δίκαιος". Τι εννοώ; Ότι αν ο Θεός ήταν δίκαιος, θα έπρεπε να είχε προ πολλού πέσει "χατζάρα" στα κεφάλια μας. Είναι όμως Μακρόθυμος, Πολυέλεος και Πολυεύσπλαχνος κι αυτά αποτελούν δείγματα της Θείας Οικονομίας. Η δικαιοσύνη του Θεού, εκφράζεται μετά θάνατον, αλλά και πάλι με ελαστικότητα κι ευσπλαχνία. Αλλά αυτό αποτελεί θέμα για άλλο άρθρο που εύχομαι να μπορέσω σύντομα να συγγράφω.

Αφού λοιπόν είδαμε τι είναι τα δύο Μυστήρια που ενεργούν για το Μυστήριο του δια Μαρτυρίου Βαπτίσματος, ας δούμε τι είναι το ίδιο το Μυστήριο αυτό.

Πρόκειται για το βάπτισμα που λαμβάνει ο Μάρτυρας, δια της προσφοράς του αίματός του για χάρη του Ιησού Χριστού. Το μαρτύριο γίνεται η κολυμβήθρα, το αίμα γίνεται το αγιασμένο ύδωρ κι ο μαρτυρικός θάνατος γίνεται το Άγιο Μύρο. Γι' αυτόν τον λόγο μυρόβλυζαν τα λείψανα των Αγίων Μαρτύρων που πέθαιναν για χάρη του Χριστού αβάπτιστοι. Διότι ελάμβαναν το Άγιο Μύρο από τον ίδιο τον Θεό. Αυτό βέβαια γίνεται και στους βαπτισθέντες ως επισφράγιση της αγιότητός τους. Έτσι λοιπόν, ο Θεός όχι μόνο φρόντισε ώστε οι μάρτυρές Του να λάβουν το Άγιο Βάπτισμα μέσα από το μαρτύριό τους, αλλά και να εφαρμοστεί στην πράξη ο λόγος του Ιησού: "Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς" (Ματθ. ι' , 32)

Ωστόσο, οφείλουμε εδώ να αναφέρουμε και μία καταγεγραμμένη περίπτωση όπου ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός εμφανίζεται στο μαρτύριο και βαπτίζει. Πρόκειται για την περίπτωση της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Χριστίνης, η οποία υπέφερε πολλά μαρτύρια. Σε ένα αυτά, την πέταξαν στη θάλασσα και την άφησαν εκεί να πεθάνει. Τότε, η Αγία Μεγαλομάρτυς Χριστίνα παρεκάλεσε τον Χριστό ώστε με κάποιον τρόπο να βαπτιστεί. Τότε εμφανίστηκε ο Χριστός και την βάπτισε λέγοντας: "Σε βαπτίζω εις το όνομα του Πατρός, και το Εμόν και του Αγίου Πνεύματος". Δε γνωρίζουμε εάν έχει γίνει ξανά τέτοια περίπτωση, καθώς μόνο αυτήν έχουμε καταγεγραμμένη. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν έχει επαναληφθεί κάτι ανάλογο κι απλώς δεν έτυχε να το μάθουμε. Η μνήμη της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Χριστίνης τιμάται 24 Ιουλίου εκάστου έτους. 

Κατακλείδα

Ως κατακλείδα αυτού του άρθρου, επιτρέψτε μου να απαντήσω σε ένα κατάπτυστο δημοσίευμα ενός αντίθεου ιστολογίου (δεν επιθυμώ να το κατονομάσω προκειμένου να μην του κάνω και διαφήμιση), το οποίο ισχυρίζεται ότι οι χριστιανοί ψεύδονται κι ότι δεν υπήρξαν ποτέ μάρτυρες. Για να αιτιολογήσει αυτό το εφεύρημα ο "συγγραφέας", υποστηρίζει ότι ο πληθυσμός των χριστιανών δεν ήταν τόσο σημαντικός ώστε να αποτελεί κίνδυνο για την τότε εξουσία κι επομένως δεν υπήρχε λόγος να γίνουν διώξεις. Εδώ φαίνεται το πόσο ανιστόρητος και ημιμαθής είναι ο εν λόγω "κύριος".

Για ν' απαντήσω σε αυτό, αρχικά θα πούμε το εξής: Την ημέρα της Πεντηκοστής, η χριστιανική κοινότητα ήδη αριθμούσε περί τα 5.300 άτομα μόνο στην περιοχή της Γαλιλαίας. Στην περίοδο της συγγραφής της Αποκαλύψεως, μετράμε 7 Εκκλησίες, ήτοι Επισκοπές: Έφεσος, Σμύρνη, Πέργαμος, Θυάτειρα, Σάρδεις, Φιλαδέλφεια και Λαοδίκεια. ΚΑΙ οι 7 αναφέρονται στην Αποκάλυψη, της οποίας ο χρόνος συγγραφής τοποθετείται περί το 96μ.Χ. Μάλιστα, ως Επίσκοπος Περγάμου, κατονομάζεται ο Άγιος Ιερομάρτυς Αντίπας. Οπότε, καταγεγραμμένα έχουμε ήδη το 96μ.Χ. 7 Επισκοπές. Η κάθε Επισκοπή αριθμούσε τουλάχιστον 1.500 με 3.000 μέλη, διαρκώς αυξανόμενα. Και μιλάμε για εποχές όπου ο πλανήτης δεν είχε 8 δισεκατομμύρια κατοίκους όπως σήμερα. Τότε μετά βίας να είχε 3 με 4 δισεκατομμύρια. Εν συνεχεία, στις πράξεις των Αποστόλων, μεταξύ αυτών και του Παύλου, ο οποίος εκοιμήθη περί το 65μ.Χ. καταμετράμε ένα σωρό "μεγάλες" Εκκλησίες - Επισκοπές (εκτός των ήδη 7 προαναφερθέντων: Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Κόρινθο, Ρώμη, Κύπρο, Αιγύπτιο, Γαλατία, Παλαιστίνη, Ισραήλ κοκ. Εάν σε αυτές προσθέσουμε και τις πάμπολλες "μικρότερες" όπως Βέροια, Έδεσσα, Σικελία, Βρετανία κοκ, τότε μιλάμε για τεράστιο όγκο. Στα χρόνια των Αποστόλων υπολογίζεται ότι οι χριστιανοί αποτελούσαν το 4 με 6% του πληθυσμού, ενώ στα χρόνια του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, υπολογίζεται ότι το 8 με 10% του πληθυσμού ήταν χριστιανοί. Εάν αυτό το θεωρεί μικρό μέγεθος ο εν λόγω "συγγραφέας", καλό θα ήταν να επισκεφτεί έναν μαθηματικό να του εξηγήσει τις αναλογίες...

Αυτά ήθελα να πω για σήμερα με τις ευχές του πνευματικού μου πατρός. Εύχομαι να τα βρήκατε εποικοδομητικά και να βοήθησαν στην κατανόηση κάποιων θεμάτων της ημετέρας Αγίας Πίστεως. Αμήν. Γένοιτο.